Έθιμα και Παραδόσεις.


Στη Μάνη η ευγνωμοσύνη και η φιλοξενία, είναι θεότητες.

Η σημασία της μανιάτικης αυτονομίας και η ηρωική αντίστασή της στην πίεση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, είναι τεράστια και κανείς δεν μπορεί να την αρνηθεί. Την περίοδο εκείνη η Μάνη, προσέφερε, όχι μόνο ένα ασφαλές καταφύγιο σε κάθε διωκόμενο, αλλά κυρίως σηματοδοτούσε στις ψυχές των υπόδουλων Ελλήνων, το πραγματοποιημένο όραμα της ελεύθερης Ελλάδας. Οι χιλιάδες ένοπλοι και άριστα εκπαιδευμένοι Μανιάτες, αποτελούσαν τον κρίσιμο και καθοριστικό παράγοντα, κάθε ολοκληρωμένου σχεδίου που στόχευε στην αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
Η αντίληψη όμως ότι η μανιάτικη ελευθερία είναι κάτι που «εκδηλώνεται» για πρώτη φορά στην Τουρκοκρατία, επειδή το δύσβατο του τόπου και ο αγώνας ενός κατά βάση πολεμικού λαού υποχρέωσε τους Τούρκους να αποδεχθούν μια μορφή αυτοδιοίκησης Ελλήνων από Έλληνες, υποτιμά αν δεν αλλοιώνει την ουσία της μανιάτικης ελευθερίας.
Οι Οθωμανοί βρήκαν τη Μάνη ήδη ελεύθερη, ένοπλη και αποφασισμένη να προβάλλει και κατά των Τούρκων την ίδια πεισματική αντίσταση που είχε αντιτάξει και κατά των Ενετών, αλλά και άλλων. Η "λεπτομέρεια" αυτή, είναι που τη διαχωρίζει ουσιαστικά από άλλες περιοχές της Ελλάδας που ανέπτυξαν αντίσταση κατά της Οθωμανικής κατοχής. Οι απαντήσεις θα πρέπει να αναζητηθούν στην ιδιαίτερη οργάνωση της Μανιάτικης κοινωνίας, που είναι μοναδική στον Ελλαδικό χώρο.
Στην περιοχή της Μάνης, από τη παρακμή της Σπάρτης έως και αρκετά χρόνια μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, υπήρξε έντονη η απουσία κάθε κρατικής οργάνωσης και διοίκησης. Έτσι οι Μανιάτες αναγκάστηκαν να ρυθμίσουν τη ζωή τους χωρίς την παρουσία κεντρικής δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας. Όρισαν έτσι τους δικούς τους κανόνες ζωής και συμπεριφοράς με οδηγό τη Παράδοση και την Ανάγκη.
Το κοινωνικό σύστημα της Μάνης ήταν ένα είδος ομοσπονδίας ανεξάρτητων και ελεύθερων γενών. Ο πυρήνας της ήταν η ένοπλη μανιάτικη πατριά που τα ίχνη της απώτερης καταγωγής της θα πρέπει να αναζητηθούν ίσως και πριν από τους ιστορικούς χρόνους. Η αρχαϊκή ένοπλη αγροτική πατριά ήταν από την αρχή και παρέμεινε σχεδόν μέχρι το τέλος ο άξονας της οικονομικής και της κοινωνικής οργάνωσης της Μανιάτικης κοινωνίας.
Στη μανιάτικη πατριά, η εξουσία των ενόπλων ανδρών που ανήκουν στο γένος, των "γερόντων" προσωποποιεί ένα σύστημα οργάνωσης, όσων προέρχονται από κοινούς προγόνους. Η οργάνωση αυτή ασκεί από κοινού, εκπροσωπούμενη από τον "πρώτο τη τάξει γέροντα" όλη τη διευθυντική και δικαστική εξουσία του γένους και τη διαχείριση των οικονομικών του πόρων.
Η κοινή καταγωγή, οι δεσμοί του αίματος, η αρχαϊκή Ελληνική κοινότητα και τα υψηλά αισθήματα αλτρουισμού και αυτοθυσίας που αναπτύσσονται μέσα σε αυτή κάνουν τους Μανιάτες να αισθάνονται όλο και πιο έντονη τη διαφορετικότητα τους από το σύνολο των άλλων που βρίσκονται γύρω τους.
Η κατάκτηση τους δεν θα είχε μόνο τη διάσταση μιας αλλαγής του επικυρίαρχου, αλλά θα έπαιρνε το νόημα μιας ολοκληρωτικής υπαρξιακής καταστροφής. Η ελευθερία, είναι για τις μανιάτικες πατριές μια καθαρά βιωματική σχέση. Το γένος βίωνε την ελευθερία του ως τρόπο ζωής. σύμφυτο με την ίδια του την ύπαρξη. Και η υπεράσπιση της ελευθερίας αυτής ήταν το πρώτιστο μέλημα. Το πλέγμα της αλληλεξάρτησης των μελών της μανιάτικης πατριάς είχε κυρίως πολεμικό χαρακτήρα. Και οι μανιάτικοι οικισμοί είναι κατ' αρχήν οχυρά που υπηρετούν την άμυνα του γένους.
Τα αυτοκυβερνώμενα ελεύθερα γένη, συγκρούστηκαν άλλωστε επανειλημμένα με το Βυζαντινό Δεσποτισμό που επεδίωξε, ανεπιτυχώς την κατάλυση τους. Τα Μανιάτικα φρούρια φαίνονται να αποτελούν μόνιμο πονοκέφαλο για τον "στρατηγό του θέματος" όπως και αργότερα για τον Δεσπότη του Μιστρά.
Η εγγενής αντίθεση των Μανιατών σε κάθε πολιτικό δεσποτισμό ταυτόχρονα με την επιβίωση της συνειδητής ελληνικότητας είχε οδηγήσει στο σχηματισμό ελληνικής εθνικής συνείδησης, από τα χρόνια του Βυζαντίου ακόμη, γεγονός που διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο και στη διαμόρφωση πολιτικών και φιλοσοφικών απόψεων όπως του Πλήθωνος Γεμιστού.
Η αυτόνομη Μάνη της Τουρκοκρατίας, δεν είναι παρά το ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος που υπάρχει πριν από αυτήν και κατά τη διάρκεια της υπερασπίζεται με τα όπλα τα φυσικά του σύνορα. Η επανάσταση του 1821 ξεκινά σαν την ολοκλήρωση (επέκταση) αυτού του κράτους...
Στους κόλπους του ελεύθερου γένους, πραγματώθηκε ένας υψηλός κοινοτικός πολιτισμός με αναπτυγμένα αισθήματα αλτρουισμού και αλληλεγγύης. Το γένος υπήρξε για τους προγόνους μας το ασφαλές καταφύγιο της προσωπικής ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Όμως κάθε νέο κύμα προσφύγων, που έφτανε στη Μάνη καθώς η Ελλάδα καταλαμβανόταν διαδοχικά από τους Τούρκους, τους Φράγκους ή τους Βενετούς, έπρεπε ή να υποταγεί στους προύχοντες του τόπου ή να τους πολεμήσει για ν' αποκτήσει την τοπική κυριαρχία.
Εκείνοι που υπερίσχυαν ονομάζονταν νυκλιάνοι οι άλλοι υποτακτικοί, αχαμνόμεροι ή φαμέλιοι. Τo όνομα Νυκλιάνος πιστεύεται ότι προήλθε από τους κατοίκους της μεσαιωνικής πόλης Νύκλι (Τεγέα), που εγκαταστάθηκαν στην Κοίτα και ίδρυσαν μια μορφή Φεουδαρχίας στη Μάνη. Άλλη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από το Βυζαντινό άρχοντα Νίκλο που μαζί με την ακολουθία του εγκαταστάθηκε στη μέσα Μάνη, μετά το 1453, προσπαθώντας να επιβάλλει με τα όπλα τη δική του φεουδαρχία.
Οι Νυκλιάνοι κατοικούσαν στα ψηλότερα μέρη και στα ψηλότερα σπίτια, τους πύργους. Οι αχαμνόμεροι ήταν υποχρεωμένοι να ζουν κοντά στους πύργους των νυκλιάνων, για τους οποίους δούλευαν και πολεμούσαν.
Με τον καιρό η δύναμη των Νυκλιάνων απόκτησε τη σφραγίδα της συνέχειας, η περηφάνια της καταγωγής τους μεγάλωσε και σιγά-σιγά δημιουργήθηκαν σόγια. Με την αύξηση του πληθυσμού συχνά κατοικούσαν στη Μέσα Μάνη δύο Νυκλιάνικες οικογένειες στο ίδιο χωριό, που η κάθε μία προσπαθούσε να κυριαρχήσει. Στην Έξω Μάνη η φεουδαρχική ιεραρχία είχε ηπιότερη μορφή.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

LinkWithin

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...

Έθιμα και Παραδόσεις.


Στη Μάνη η ευγνωμοσύνη και η φιλοξενία, είναι θεότητες.

Η σημασία της μανιάτικης αυτονομίας και η ηρωική αντίστασή της στην πίεση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, είναι τεράστια και κανείς δεν μπορεί να την αρνηθεί. Την περίοδο εκείνη η Μάνη, προσέφερε, όχι μόνο ένα ασφαλές καταφύγιο σε κάθε διωκόμενο, αλλά κυρίως σηματοδοτούσε στις ψυχές των υπόδουλων Ελλήνων, το πραγματοποιημένο όραμα της ελεύθερης Ελλάδας. Οι χιλιάδες ένοπλοι και άριστα εκπαιδευμένοι Μανιάτες, αποτελούσαν τον κρίσιμο και καθοριστικό παράγοντα, κάθε ολοκληρωμένου σχεδίου που στόχευε στην αποτίναξη του τουρκικού ζυγού.
Η αντίληψη όμως ότι η μανιάτικη ελευθερία είναι κάτι που «εκδηλώνεται» για πρώτη φορά στην Τουρκοκρατία, επειδή το δύσβατο του τόπου και ο αγώνας ενός κατά βάση πολεμικού λαού υποχρέωσε τους Τούρκους να αποδεχθούν μια μορφή αυτοδιοίκησης Ελλήνων από Έλληνες, υποτιμά αν δεν αλλοιώνει την ουσία της μανιάτικης ελευθερίας.
Οι Οθωμανοί βρήκαν τη Μάνη ήδη ελεύθερη, ένοπλη και αποφασισμένη να προβάλλει και κατά των Τούρκων την ίδια πεισματική αντίσταση που είχε αντιτάξει και κατά των Ενετών, αλλά και άλλων. Η "λεπτομέρεια" αυτή, είναι που τη διαχωρίζει ουσιαστικά από άλλες περιοχές της Ελλάδας που ανέπτυξαν αντίσταση κατά της Οθωμανικής κατοχής. Οι απαντήσεις θα πρέπει να αναζητηθούν στην ιδιαίτερη οργάνωση της Μανιάτικης κοινωνίας, που είναι μοναδική στον Ελλαδικό χώρο.
Στην περιοχή της Μάνης, από τη παρακμή της Σπάρτης έως και αρκετά χρόνια μετά την ίδρυση του Ελληνικού κράτους, υπήρξε έντονη η απουσία κάθε κρατικής οργάνωσης και διοίκησης. Έτσι οι Μανιάτες αναγκάστηκαν να ρυθμίσουν τη ζωή τους χωρίς την παρουσία κεντρικής δικαστικής και εκτελεστικής εξουσίας. Όρισαν έτσι τους δικούς τους κανόνες ζωής και συμπεριφοράς με οδηγό τη Παράδοση και την Ανάγκη.
Το κοινωνικό σύστημα της Μάνης ήταν ένα είδος ομοσπονδίας ανεξάρτητων και ελεύθερων γενών. Ο πυρήνας της ήταν η ένοπλη μανιάτικη πατριά που τα ίχνη της απώτερης καταγωγής της θα πρέπει να αναζητηθούν ίσως και πριν από τους ιστορικούς χρόνους. Η αρχαϊκή ένοπλη αγροτική πατριά ήταν από την αρχή και παρέμεινε σχεδόν μέχρι το τέλος ο άξονας της οικονομικής και της κοινωνικής οργάνωσης της Μανιάτικης κοινωνίας.
Στη μανιάτικη πατριά, η εξουσία των ενόπλων ανδρών που ανήκουν στο γένος, των "γερόντων" προσωποποιεί ένα σύστημα οργάνωσης, όσων προέρχονται από κοινούς προγόνους. Η οργάνωση αυτή ασκεί από κοινού, εκπροσωπούμενη από τον "πρώτο τη τάξει γέροντα" όλη τη διευθυντική και δικαστική εξουσία του γένους και τη διαχείριση των οικονομικών του πόρων.
Η κοινή καταγωγή, οι δεσμοί του αίματος, η αρχαϊκή Ελληνική κοινότητα και τα υψηλά αισθήματα αλτρουισμού και αυτοθυσίας που αναπτύσσονται μέσα σε αυτή κάνουν τους Μανιάτες να αισθάνονται όλο και πιο έντονη τη διαφορετικότητα τους από το σύνολο των άλλων που βρίσκονται γύρω τους.
Η κατάκτηση τους δεν θα είχε μόνο τη διάσταση μιας αλλαγής του επικυρίαρχου, αλλά θα έπαιρνε το νόημα μιας ολοκληρωτικής υπαρξιακής καταστροφής. Η ελευθερία, είναι για τις μανιάτικες πατριές μια καθαρά βιωματική σχέση. Το γένος βίωνε την ελευθερία του ως τρόπο ζωής. σύμφυτο με την ίδια του την ύπαρξη. Και η υπεράσπιση της ελευθερίας αυτής ήταν το πρώτιστο μέλημα. Το πλέγμα της αλληλεξάρτησης των μελών της μανιάτικης πατριάς είχε κυρίως πολεμικό χαρακτήρα. Και οι μανιάτικοι οικισμοί είναι κατ' αρχήν οχυρά που υπηρετούν την άμυνα του γένους.
Τα αυτοκυβερνώμενα ελεύθερα γένη, συγκρούστηκαν άλλωστε επανειλημμένα με το Βυζαντινό Δεσποτισμό που επεδίωξε, ανεπιτυχώς την κατάλυση τους. Τα Μανιάτικα φρούρια φαίνονται να αποτελούν μόνιμο πονοκέφαλο για τον "στρατηγό του θέματος" όπως και αργότερα για τον Δεσπότη του Μιστρά.
Η εγγενής αντίθεση των Μανιατών σε κάθε πολιτικό δεσποτισμό ταυτόχρονα με την επιβίωση της συνειδητής ελληνικότητας είχε οδηγήσει στο σχηματισμό ελληνικής εθνικής συνείδησης, από τα χρόνια του Βυζαντίου ακόμη, γεγονός που διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο και στη διαμόρφωση πολιτικών και φιλοσοφικών απόψεων όπως του Πλήθωνος Γεμιστού.
Η αυτόνομη Μάνη της Τουρκοκρατίας, δεν είναι παρά το ανεξάρτητο Ελληνικό κράτος που υπάρχει πριν από αυτήν και κατά τη διάρκεια της υπερασπίζεται με τα όπλα τα φυσικά του σύνορα. Η επανάσταση του 1821 ξεκινά σαν την ολοκλήρωση (επέκταση) αυτού του κράτους...
Στους κόλπους του ελεύθερου γένους, πραγματώθηκε ένας υψηλός κοινοτικός πολιτισμός με αναπτυγμένα αισθήματα αλτρουισμού και αλληλεγγύης. Το γένος υπήρξε για τους προγόνους μας το ασφαλές καταφύγιο της προσωπικής ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Όμως κάθε νέο κύμα προσφύγων, που έφτανε στη Μάνη καθώς η Ελλάδα καταλαμβανόταν διαδοχικά από τους Τούρκους, τους Φράγκους ή τους Βενετούς, έπρεπε ή να υποταγεί στους προύχοντες του τόπου ή να τους πολεμήσει για ν' αποκτήσει την τοπική κυριαρχία.
Εκείνοι που υπερίσχυαν ονομάζονταν νυκλιάνοι οι άλλοι υποτακτικοί, αχαμνόμεροι ή φαμέλιοι. Τo όνομα Νυκλιάνος πιστεύεται ότι προήλθε από τους κατοίκους της μεσαιωνικής πόλης Νύκλι (Τεγέα), που εγκαταστάθηκαν στην Κοίτα και ίδρυσαν μια μορφή Φεουδαρχίας στη Μάνη. Άλλη εκδοχή είναι ότι προέρχεται από το Βυζαντινό άρχοντα Νίκλο που μαζί με την ακολουθία του εγκαταστάθηκε στη μέσα Μάνη, μετά το 1453, προσπαθώντας να επιβάλλει με τα όπλα τη δική του φεουδαρχία.
Οι Νυκλιάνοι κατοικούσαν στα ψηλότερα μέρη και στα ψηλότερα σπίτια, τους πύργους. Οι αχαμνόμεροι ήταν υποχρεωμένοι να ζουν κοντά στους πύργους των νυκλιάνων, για τους οποίους δούλευαν και πολεμούσαν.
Με τον καιρό η δύναμη των Νυκλιάνων απόκτησε τη σφραγίδα της συνέχειας, η περηφάνια της καταγωγής τους μεγάλωσε και σιγά-σιγά δημιουργήθηκαν σόγια. Με την αύξηση του πληθυσμού συχνά κατοικούσαν στη Μέσα Μάνη δύο Νυκλιάνικες οικογένειες στο ίδιο χωριό, που η κάθε μία προσπαθούσε να κυριαρχήσει. Στην Έξω Μάνη η φεουδαρχική ιεραρχία είχε ηπιότερη μορφή.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου