Ηπειρώτικη παραδοσιακή Φορεσιά .

Τα ενδύματα μεταφέρουν πληροφορίες για την κοινωνική και προσωπική ταυτότητα των ανθρώπων. Χωρίζονται σε δύο μεγάλεςκατηγορίες α) τα γυναικεία και β) τα ανδρικά. Κάθε ενδυμασία μπορεί να δηλώνει:

• κοινωνική θέση (π.χ. αρραβωνιασμένη, παντρεμένη, νεόνυμφη, χήρα)
• ποιότητα και αισθητική κάθε περιοχής (καθημερινή, γιορτινή, νυφική),
• κοινωνική τάξη (αστική, χωρική).

Η φορεσιά εξαρτάται από

• το κλίμα,
• το φύλο,
• τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες,
• την ιστορική πορεία και τις πολιτικές επιδράσεις που δέχτηκε η κάθε γεωγραφική περιοχή.

Διαφέρει ανάλογα με την ηλικία και την κοινωνική θέση εκείνου που τη φοράει. Tα στοιχεία της φορεσιάς π.χ. μιας νέας κοπέλας διαφέρουν από εκείνα της αρραβωνιασμένης ή της παντρεμένης, της χήρας και της γυναίκας που ο άντρας της λείπει στην ξενιτιά.

Οι ανδρικές από τις γυναικείες φορεσιές διαφέρουν πολύ μεταξύ τους: η ανδρική έχει λίγα κεντήματα και είναι σε λιτή και αυστηρή  γραμμή ενώ η γυναικεία ποικίλλει ανάλογα με τη γυναίκα και  την κλίση της προς τον καλλωπισμό.

Ένα σημαντικό μέρος της παραδοσιακής φορεσιάς είναι τα καλλωπιστικά της στοιχεία τα οποία, αποτελούν σύμβολα. Για παράδειγμα, ένας σταυρός συμβολίζει τη θρησκεία, ένα καράβι τη ζωή, ένα λουλούδι τη νεότητα. Επίσης ένα χρώμα ή κάποιο σχήμα συμβολίζουν κάποιες αξίες.

Οι ελληνικές φορεσιές του παρελθόντος είναι επηρεασμένες από την Τουρκοκρατία όπως επίσης δηλώνεται και ο εθνικός δυναμισμός κάθε φορεσιάς.

Το πουκάμισο
Το πουκάμισο είναι κοινό κομμάτι σε όλες τις φορεσιές, αντρικές ή γυναικείες, και το τελευταίο που διατηρήθηκε έστω και φορεμένο κάτω από τα δυτικά ρούχα. Είναι φτιαγμένο από μπαμπακερό ύφασμα, αλλά και λινό ή μεταξωτό, ανάμεικτα με καννάβι ή μαλλί. Συνήθως είναι άσπρο, πάντα κλειστό με άνοιγμα για τον λαιμό και συχνά με μανίκι. Κατασκευάζεται στο σπίτι, μόνο στις πόλεις είναι αγοραστό. Η διακόσμησή του είναι υφαντή, κεντητή ή πρόσθετη στα σημεία που φαίνονται. Στις άκρες μπορεί να έχει δαντέλες, κρόσσια και κορδέλες.

Φοριέται κατάσαρκα, ή πάνω στην φανέλα από τους άντρες. Το πουκάμισο είναι το πιο προσωπικό από τα τμήματα μιας φορεσιάς,γι' αυτό δεν αλλάζει μορφή ανάλογα με την κοινωνική θέση του ατόμου. Συχνά φέρει μικρά σημάδια του ιδιοκτήτη, λουλουδάκια, μονόγραμμα κ.τ.λ.

Οι επενδύτες

«Επενδύτης» είναι μια ονομασία που δίνουμε για τα: καβάδι, αντερί, καπλαμάς, σαγιάς, καφτάνι, σιγκούνι και πολλές άλλες.

Το κόψιμο είναι παρόμοιο με του πουκάμισου με την διαφορά ότι έχει κατακόρυφο άνοιγμα μπροστά. Αποτελείται από τη μάνα μπρος-πίσω, τα λαγκιόλια στα πλάγια, και τα μανίκια. Αντίθετα με το πουκάμισο, ράβεται από ειδικό μάστορα, τον τερζή, που βάφει το ύφασμα, το κόβει, το ράβει και το κεντάει με το ειδικό τερζήδικο κέντημα. Στο κέντημα αυτό, ένα χρυσό ή χρωματιστό κορδόνι (γαϊτάνι) ράβεται πάνω στην τσόχα σε σπειροειδή σχέδια. Το ύφασμα είναι βαμβακερό, υφαντό ή μάλλινο, αλλά και από διάφορα αγοραστά υφάσματα, με φλόκους εσωτερικά ή φορδαρισμένο. Το μήκος εμφανίζεται αρχικά μεγάλο, φτάνει μέχρι τον αστράγαλο, με τάση να κονταίνει με τον χρόνο. Το χρώμα, αρχικά λευκό, γίνεται λουλακί, μπλε ή μαύρο.

Στολίζεται στα πιο εμφανή σημεία, κυρίως στις άκρες, με κέντημα ή με πρόσθετα κομμάτια ύφασμα. Όταν είναι αμάνικο ή κοντομάνικο, τότε δίνεται περισσότερη έμφαση στο στόλισμα των μανικιών του πουκαμίσου που προεξέχουν. Αποτελεί το κεντρικό κομμάτι της φορεσιάς, γι' αυτό σημειώνει την συγκινησιακή κατάσταση της γυναίκας: ανασκουμπωμένο στον χορό και κατεβασμένο στην λύπη ή στην εκκλησία.